lees de ervaringen

Doos-in-Doos principe

Het grote volume van een boerderijschuur biedt veel mogelijkheden. Tegelijkertijd kan het ook ingewikkeld zijn om de schuur in zijn geheel van een passend programma te voorzien. Hierin kan een los volume uitkomst bieden; het doos-in-doos principe heeft als voordeel dat het goedkoper en eenvoudiger te realiseren is dan een complete verbouwing van gevel tot kap. Daarnaast kan de schil van gevel en kap blijven ‘ademen’ en zo kan vochtopslag worden voorkomen. Daarnaast is een los volume flexibeler op de lange termijn, doordat het eenvoudiger te vergroten is of – indien gewenst – zelfs geheel kan worden verwijderd.

Flexibiliteit / Multifunctionele ruimte

In deze voormalige boerderij is de schuur getransformeerd tot woon-, werk-, en culturele ruimte. Het centrale deel van de hoge schuurruimte is vrij gehouden voor allerlei invullingen, terwijl de zijbeuken zijn gevuld met programma (woning/kantoor) volgens het doos-in-doos principe. De gebintenconstructie is vrijgehouden, waardoor het karakter van de schuur zichtbaar blijft. Momenteel wordt de schuur gebruikt als speelruimte, opslag, werkplaats en concertruimte.

Verbouw boerderij

Een sobere naoorlogse boerderij aan de rand van een natuurgebied is ingrijpend getransformeerd. De schuur, die door vermindering van de bedrijfsactiviteiten vrijwel geheel buiten gebruik was geraakt, vormt nu een belangrijk onderdeel van het woonhuis. De slaapvertrekken zijn in de schuur geplaatst en de vrijgekomen ruimte in het voorhuis is verwijderd waardoor er één grote leef-, speel- en werkruimte ontstaat. De kleine stalvensters van de schuur zijn vergroot tot een serie smalle deuren, waardoor elke ruimte een directe toegang heeft tot het erf.

Sloop en nieuwbouw

Aan het Hoendiep heeft lange tijd enkel nog het voorhuis van een boerderij gestaan. Ter versterking van het cultuurlandschap hebben we een ontwerp gemaakt waarbij het volume van de verdwenen schuur wordt teruggebouwd. De nieuwe schuur bevat 14 eengezinswoningen.

Reconstructie

De laatste stolpboerderij van Zaandam verkeerde in zeer slechte bouwtechnische staat. Daarom is besloten de gehele boerderij zorgvuldig te documenteren en daarna in zijn totaliteit uit elkaar te halen. Op de timmerplaats is elk onderdeel grondig gecontroleerd en waar nodig vervangen. Het resultaat is dat deze historische boerderij, met een omweg, voor de toekomst is behouden. Om het plan ook financieel te haalbaar te maken, is de schuur opgesplitst in meerdere woningen.  

Woningen op het erf

In onze quickscans en onderzoek kijken we niet alleen naar de boerderij, maar ook naar de mogelijkheden die het erf biedt. Dit kan doorslaggevend zijn in de financiële haalbaarheid van een plan. In sommige gevallen is het oppervlak van het erf te klein om extra programma te realiseren, in andere gevallen is er ruimte voor een tweede erf of zelfs een klein wooncluster. Bij het onderzoek naar mogelijk programma’s kijken we altijd of de nieuwe invulling passend is bij de stedenbouwkundige en historische context van het erf.

Financiële haalbaarheid

Voor een erf met enkele opstallen onderzochten we de mogelijkheden voor een nieuw programma dat financieel haalbaar zou zijn. Na intensieve gesprekken met de opdrachtgever is een transformatieplan gevormd, waarin voor elk gebouw een passende functie is gevonden. Daarnaast kan het hele plan in fasen worden gerealiseerd. Tot nu toe is er onder andere een bed&breakfast, en vergaderruimte gerealiseerd. Uitgangspunt hierbij was steeds dat de monumentale gebouwen minimaal zouden worden aangetast.

Fasering

Voor de invulling van een boerderij in het buitengebied hebben we verschillende modellen onderzocht. Hoewel het de wens was van de bewoners een kleine woongemeenschap te realiseren op hun boerderij, zou er — om de financiën rond te krijgen en de schuur te herstellen — een te groot woonprogramma nodig zijn.

Om deze reden hebben we voorgesteld het programma in fases te ontwikkelen. Door eerst een deel van de schuur op te knappen, ontstaat hier ruimte voor nieuwe woningen. Doordat er hierdoor meer mensen op de boerderij komen wonen, neemt het financieel vermogen van de boerderijbewoners toe waardoor er op termijn ruimte ontstaat om de rest van de schuur op te knappen.

Innovatieve energieconcepten

Om zo bewust mogelijk met energie om te gaan, kijken we naar de mogelijkheden die de omgeving biedt.
Zo zijn we onder anderen betrokken geweest bij een boerderij die zijn warmtevoorziening haalt uit de gracht om het erf. Daarnaast hebben we een kas gerealiseerd die fungeert als warmtemotor voor de warmte koude opslag. Deze opslag dient als warmteregulatie voor de aardappelopslag en het woonhuis.

Juridische kaders

Omdat de herbestemming van agrarisch erfgoed een relatief nieuwe ontwikkeling is, zien we dat de huidige regelgeving niet voldoende ruimte geeft om de wensen van opdrachtgevers te realiseren. Door vele gesprekken met de betrokken gemeenten en de provincie (Groningen/ de noordelijke gemeenten?) merken we wel dat er een oprecht bewustzijn leeft over de noodzaak ervan. Echter ontbreekt er een passend beleid dat houvast biedt.

Huidige woon- en dorpsvisies bieden geen maatwerk oplossingen voor leegstaande boerderijen waardoor functieverandering vaak onmogelijk lijkt. Ook is er in de bestemmingsplannen en de provinciale omgevingsverordening weinig speelruimte voor nieuwe ontwikkelingen. Wij kijken echter vooral naar wat er wél mogelijk is en zoeken hierbij naar draagvlak bij de overheden.