ervaringen
uw situatie
stappenplan
contact
Heeft u vragen? Neem contact met ons op.
herbestemming van jouw cultureel erfgoed in Noord-Nederland
Collectief wonen voor ouderen en jongeren, een artist-in-residence of een maatschappelijke bijeenkomstfunctie voor het dorp. Een zorgboerderij of het toevoegen van levensloopbestendige woningen met een duurzame collectieve energievoorziening. Het zijn slechts enkele ideeën waarmee jouw erf en boerderij toekomstbestendig zou kunnen worden. Wij geloven dat het voor elk boerderij de moeite waard is om te onderzoeken wat er nog meer mee te doen is. We kijken niet alleen naar de boerderij of het erf, maar ook naar de behoefte die er speelt in het dorp en de omgeving. Wat heeft het dorp nodig en wie moeten we betrekken bij het maken van de plannen? Hiermee willen we een breed gedragen nieuwe toekomst bieden aan de boerderij en zorgen voor een passende impuls in de omgeving.
Wat levert het op?
- Waarde toevoegen aan de boerderij
- Het dorp verrijken met een extra maatschappelijke functie op het erf, indien mogelijk
- Kansen bieden voor mensen uit het dorp de regio om op een erf te wonen
- Spreiding van onderhoudskosten
- Exploitatieopbrengsten uit de boerderij
Ben je toe aan een nieuwe kijk op jouw erf en boerderij en herken je jezelf in onze geschetste situatie? Lees dan verder over wat en waarom we dit doen en hoe we dit voor jou kunnen realiseren.
actueel
Wonen in Thesinge
Erfvrienden is een initiatief dat is ontstaan uit passie voor het behoud van het Groningse
landschap en het cultureel erfgoed.
Wonen in Thesinge
Erfvrienden is een initiatief dat is ontstaan uit passie voor het behoud van het Groningse
landschap en het cultureel erfgoed.
Wonen in Thesinge
Erfvrienden is een initiatief dat is ontstaan uit passie voor het behoud van het Groningse
landschap en het cultureel erfgoed.
Wonen in Thesinge
Erfvrienden is een initiatief dat is ontstaan uit passie voor het behoud van het Groningse
landschap en het cultureel erfgoed.
Doos-in-Doos principe
Het grote volume van een boerderijschuur biedt veel mogelijkheden. Tegelijkertijd kan het ook ingewikkeld zijn om de schuur in zijn geheel van een passend programma te voorzien. Hierin kan een los volume uitkomst bieden; het doos-in-doos principe heeft als voordeel dat het goedkoper en eenvoudiger te realiseren is dan een complete verbouwing van gevel tot kap. Daarnaast kan de schil van gevel en kap blijven ‘ademen’ en zo kan vochtopslag worden voorkomen. Daarnaast is een los volume flexibeler op de lange termijn, doordat het eenvoudiger te vergroten is of – indien gewenst – zelfs geheel kan worden verwijderd.
Flexibiliteit / Multifunctionele ruimte
In deze voormalige boerderij is de schuur getransformeerd tot woon-, werk-, en culturele ruimte. Het centrale deel van de hoge schuurruimte is vrij gehouden voor allerlei invullingen, terwijl de zijbeuken zijn gevuld met programma (woning/kantoor) volgens het doos-in-doos principe. De gebintenconstructie is vrijgehouden, waardoor het karakter van de schuur zichtbaar blijft. Momenteel wordt de schuur gebruikt als speelruimte, opslag, werkplaats en concertruimte.
Verbouw boerderij
Een sobere naoorlogse boerderij aan de rand van een natuurgebied is ingrijpend getransformeerd. De schuur, die door vermindering van de bedrijfsactiviteiten vrijwel geheel buiten gebruik was geraakt, vormt nu een belangrijk onderdeel van het woonhuis. De slaapvertrekken zijn in de schuur geplaatst en de vrijgekomen ruimte in het voorhuis is verwijderd waardoor er één grote leef-, speel- en werkruimte ontstaat. De kleine stalvensters van de schuur zijn vergroot tot een serie smalle deuren, waardoor elke ruimte een directe toegang heeft tot het erf.
Sloop en nieuwbouw
Aan het Hoendiep heeft lange tijd enkel nog het voorhuis van een boerderij gestaan. Ter versterking van het cultuurlandschap hebben we een ontwerp gemaakt waarbij het volume van de verdwenen schuur wordt teruggebouwd. De nieuwe schuur bevat 14 eengezinswoningen.
Reconstructie
De laatste stolpboerderij van Zaandam verkeerde in zeer slechte bouwtechnische staat. Daarom is besloten de gehele boerderij zorgvuldig te documenteren en daarna in zijn totaliteit uit elkaar te halen. Op de timmerplaats is elk onderdeel grondig gecontroleerd en waar nodig vervangen. Het resultaat is dat deze historische boerderij, met een omweg, voor de toekomst is behouden. Om het plan ook financieel te haalbaar te maken, is de schuur opgesplitst in meerdere woningen.
Woningen op het erf
In onze quickscans en onderzoek kijken we niet alleen naar de boerderij, maar ook naar de mogelijkheden die het erf biedt. Dit kan doorslaggevend zijn in de financiële haalbaarheid van een plan. In sommige gevallen is het oppervlak van het erf te klein om extra programma te realiseren, in andere gevallen is er ruimte voor een tweede erf of zelfs een klein wooncluster. Bij het onderzoek naar mogelijk programma’s kijken we altijd of de nieuwe invulling passend is bij de stedenbouwkundige en historische context van het erf.
Financiële haalbaarheid
Voor een erf met enkele opstallen onderzochten we de mogelijkheden voor een nieuw programma dat financieel haalbaar zou zijn. Na intensieve gesprekken met de opdrachtgever is een transformatieplan gevormd, waarin voor elk gebouw een passende functie is gevonden. Daarnaast kan het hele plan in fasen worden gerealiseerd. Tot nu toe is er onder andere een bed&breakfast, en vergaderruimte gerealiseerd. Uitgangspunt hierbij was steeds dat de monumentale gebouwen minimaal zouden worden aangetast.
Fasering
Voor de invulling van een boerderij in het buitengebied hebben we verschillende modellen onderzocht. Hoewel het de wens was van de bewoners een kleine woongemeenschap te realiseren op hun boerderij, zou er — om de financiën rond te krijgen en de schuur te herstellen — een te groot woonprogramma nodig zijn.
Om deze reden hebben we voorgesteld het programma in fases te ontwikkelen. Door eerst een deel van de schuur op te knappen, ontstaat hier ruimte voor nieuwe woningen. Doordat er hierdoor meer mensen op de boerderij komen wonen, neemt het financieel vermogen van de boerderijbewoners toe waardoor er op termijn ruimte ontstaat om de rest van de schuur op te knappen.
Innovatieve energieconcepten
Om zo bewust mogelijk met energie om te gaan, kijken we naar de mogelijkheden die de omgeving biedt.
Zo zijn we onder anderen betrokken geweest bij een boerderij die zijn warmtevoorziening haalt uit de gracht om het erf. Daarnaast hebben we een kas gerealiseerd die fungeert als warmtemotor voor de warmte koude opslag. Deze opslag dient als warmteregulatie voor de aardappelopslag en het woonhuis.
Juridische kaders
Omdat de herbestemming van agrarisch erfgoed een relatief nieuwe ontwikkeling is, zien we dat de huidige regelgeving niet voldoende ruimte geeft om de wensen van opdrachtgevers te realiseren. Door vele gesprekken met de betrokken gemeenten en de provincie (Groningen/ de noordelijke gemeenten?) merken we wel dat er een oprecht bewustzijn leeft over de noodzaak ervan. Echter ontbreekt er een passend beleid dat houvast biedt.
Huidige woon- en dorpsvisies bieden geen maatwerk oplossingen voor leegstaande boerderijen waardoor functieverandering vaak onmogelijk lijkt. Ook is er in de bestemmingsplannen en de provinciale omgevingsverordening weinig speelruimte voor nieuwe ontwikkelingen. Wij kijken echter vooral naar wat er wél mogelijk is en zoeken hierbij naar draagvlak bij de overheden.
kies uw eigen situatie
In het dorp
In het hart van het dorp staat een goed onderhouden boerderij. De boerderij is omringd door andere woningen en heeft een erg kleine tuin. Tegenover de boerderij staat de kerk en in de straat om de hoek bevindt zich de school.
We onderzoeken de mogelijkheid tot het toevoegen van woningen in de boerderij. Omdat de tuin erg klein is, kijken hoe we kleine buitenruimte in het volume kunnen oplossen. Misschien kunnen er op de begane grond woningen voor ouderen komen. Zij hebben dan interactie met de straat zodat eenzaamheid wordt tegengegaan. In de kap is er meer ruimte. Hier liggen kansen voor het toevoegen van starterswoningen.
In het achterhoofd zoeken we alvast naar koppelkansen in het dorp. Wellicht heeft de kerk meer ruimte nodig of zoekt de school een plek voor de buitenschoolse opvang?
Als blijkt dat de ideeën financieel haalbaar zijn, gaan we in gesprek met de gemeente. Staat de gemeente positief tegenover de mogelijke ontwikkelingen, dan zoeken we uit in welke richting we verder moeten werken. Dit doen we door bijvoorbeeld door contact op te nemen met dorpsbelangen, een marktanalyse te doen of een participatiedag te organiseren. Zo komen we erachter welke behoeften er in het dorp spelen. Hierop passen we vervolgens de plannen, mits financieel haalbaar, aan.
In de lintbebouwing
Buiten het dorp bevindt zich een weg met hieraan lintbebouwing. De afstand tussen de percelen is ruim. Eén van de gebouwen in het lint is de oude monumentale boerderij. Het woonhuis is in goede staat, maar de schuur zou een opknapbeurt kunnen gebruiken. De eigenaar is op leeftijd en wil kleiner gaan wonen. Om vereenzaming te voorkomen, lijkt het hem een goed idee dat er meer mensen in de boerderij komen wonen. De wens is een divers gezelschap, van jong tot oud. Zo ontstaat er een kleine woongemeenschap die zorg kan dragen voor elkaar en voor het gebouw.
Omdat het voorhuis erg groot is, verbouwen we deze tot drie woningen. Het geld dat dit oplevert wordt geïnvesteerd om het meest urgente achterstallig onderhoud in de schuur te herstellen. In de schuur kunnen vervolgens enkele woningen worden gerealiseerd. Omdat de woningen als losse volumes vrij in de schuur komen te staan, blijft er voldoende gemeenschappelijke ruimte over. Zo wordt de schuur het middelpunt van de nieuwe woongemeenschap.
Omdat de boerderij niet in het dorp staat, is het erg belangrijk dat de plannen aansluiten bij de visies van de gemeente en provincie. Na de eerste ideeën te hebben besproken met de eigenaar van de boerderij, peilen we de haalbaarheid bij de gemeente. Hierna stellen we vast of de ingeslagen route haalbaar is of dat een alternatief scenario de voorkeur heeft.
Rand van het dorp
Aan de rand van het dorp, op de grens van het buitengebied, staat een boerderij op een groot erf. Omdat de boerderij niet in het buitengebied ligt, hebben we alleen te maken met de gemeente. De eigenaar geeft aan dat er in het dorp behoefte is aan zorgwoningen met dagbesteding. Vanuit dit oogpunt starten wij ons onderzoek.
We kijken naar de mogelijkheden voor zorgwoningen in de schuur en op het erf. Hierbij onderzoeken we hoeveel woningen nodig zijn om de plannen financieel haalbaar te maken. Ook kijken we naar de mogelijkheden voor de dagbesteding.
De plannen bespreken we met de gemeente. Als blijkt dat de gemeente positief tegen de ontwikkelingen staat, zoeken we — als de wens daar is — investeerders en zorgaanbieders. Door met het dorp in gesprek te gaan, onderzoeken we of de dagbesteding ook voor bewoners in het dorp wat kan betekenen. Het kan echter ook zo zijn dat het dorp andere goede ideeën heeft voor een ontwikkelingen op het erf. Desgewenst kunnen wij de plannen hierop aanpassen.
Wie weet ontstaat er een aan het rand van het dorp een prachtige zorgboerderij waar zorgbehoevenden in alle rust kunnen genieten van het weids uitzicht, het dorp elke dinsdagavond bijeenkomt om te klaverjassen en waar elke dag jan en alleman op bezoek komt om de vruchten van de dorpsmoestuin te plukken.
In het buitengebied
Een paar kilometer buiten het dorp ligt een erf met daarop een oude boerderij. De eigenaren hebben de omliggende landbouwgrond verkocht en zijn met pensioen gegaan. Vanwege de leeftijd, maar ook hun financiële situatie, zijn ze niet in staat om de boerderij goed te onderhouden.
Omdat de boerderij in het buitengebied ligt, is het lastig om extra woningen toe te voegen. De voorstellen dienen namelijk binnen de (woon)visies van de gemeente en provincie te passen.
Een eerste analyse leert ons dat, vanwege het forse achterstallig onderhoud, het niet rendabel is om enkel woningen in de boerderij te realiseren. Daarom kijken we ook naar de mogelijkheden op het erf. Omdat het erf vrij groot is, zien we mogelijkheden om hier enkele woningen toe te voegen.
Zodra we de eerste plannen hebben getekend gaan we in gesprek met de gemeente en provincie. Afhankelijk van hun standpunten bepalen we wat de volgende stappen kunnen worden.
kies jouw situatie in ons fictief dorp
In het dorp
In het hart van het dorp staat een goed onderhouden boerderij. De boerderij is omringd door andere woningen en heeft een erg kleine tuin. Tegenover de boerderij staat de kerk en in de straat om de hoek bevindt zich de school.
We onderzoeken de mogelijkheid tot het toevoegen van woningen in de boerderij. Omdat de tuin erg klein is, kijken hoe we kleine buitenruimte in het volume kunnen oplossen. Misschien kunnen er op de begane grond woningen voor ouderen komen. Zij hebben dan interactie met de straat zodat eenzaamheid wordt tegengegaan. In de kap is er meer ruimte. Hier liggen kansen voor het toevoegen van starterswoningen.
In het achterhoofd zoeken we alvast naar koppelkansen in het dorp. Wellicht heeft de kerk meer ruimte nodig of zoekt de school een plek voor de buitenschoolse opvang?
Als blijkt dat de ideeën financieel haalbaar zijn, gaan we in gesprek met de gemeente. Staat de gemeente positief tegenover de mogelijke ontwikkelingen, dan zoeken we uit in welke richting we verder moeten werken. Dit doen we door bijvoorbeeld door contact op te nemen met dorpsbelangen, een marktanalyse te doen of een participatiedag te organiseren. Zo komen we erachter welke behoeften er in het dorp spelen. Hierop passen we vervolgens de plannen, mits financieel haalbaar, aan.
In de lintbebouwing
Buiten het dorp bevindt zich een weg met hieraan lintbebouwing. De afstand tussen de percelen is ruim. Eén van de gebouwen in het lint is de oude monumentale boerderij. Het woonhuis is in goede staat, maar de schuur zou een opknapbeurt kunnen gebruiken. De eigenaar is op leeftijd en wil kleiner gaan wonen. Om vereenzaming te voorkomen, lijkt het hem een goed idee dat er meer mensen in de boerderij komen wonen. De wens is een divers gezelschap, van jong tot oud. Zo ontstaat er een kleine woongemeenschap die zorg kan dragen voor elkaar en voor het gebouw.
Omdat het voorhuis erg groot is, verbouwen we deze tot drie woningen. Het geld dat dit oplevert wordt geïnvesteerd om het meest urgente achterstallig onderhoud in de schuur te herstellen. In de schuur kunnen vervolgens enkele woningen worden gerealiseerd. Omdat de woningen als losse volumes vrij in de schuur komen te staan, blijft er voldoende gemeenschappelijke ruimte over. Zo wordt de schuur het middelpunt van de nieuwe woongemeenschap.
Omdat de boerderij niet in het dorp staat, is het erg belangrijk dat de plannen aansluiten bij de visies van de gemeente en provincie. Na de eerste ideeën te hebben besproken met de eigenaar van de boerderij, peilen we de haalbaarheid bij de gemeente. Hierna stellen we vast of de ingeslagen route haalbaar is of dat een alternatief scenario de voorkeur heeft.
Rand van het dorp
Aan de rand van het dorp, op de grens van het buitengebied, staat een boerderij op een groot erf. Omdat de boerderij niet in het buitengebied ligt, hebben we alleen te maken met de gemeente. De eigenaar geeft aan dat er in het dorp behoefte is aan zorgwoningen met dagbesteding. Vanuit dit oogpunt starten wij ons onderzoek.
We kijken naar de mogelijkheden voor zorgwoningen in de schuur en op het erf. Hierbij onderzoeken we hoeveel woningen nodig zijn om de plannen financieel haalbaar te maken. Ook kijken we naar de mogelijkheden voor de dagbesteding.
De plannen bespreken we met de gemeente. Als blijkt dat de gemeente positief tegen de ontwikkelingen staat, zoeken we — als de wens daar is — investeerders en zorgaanbieders. Door met het dorp in gesprek te gaan, onderzoeken we of de dagbesteding ook voor bewoners in het dorp wat kan betekenen. Het kan echter ook zo zijn dat het dorp andere goede ideeën heeft voor een ontwikkelingen op het erf. Desgewenst kunnen wij de plannen hierop aanpassen.
Wie weet ontstaat er een aan het rand van het dorp een prachtige zorgboerderij waar zorgbehoevenden in alle rust kunnen genieten van het weids uitzicht, het dorp elke dinsdagavond bijeenkomt om te klaverjassen en waar elke dag jan en alleman op bezoek komt om de vruchten van de dorpsmoestuin te plukken.
In het buitengebied
Een paar kilometer buiten het dorp ligt een erf met daarop een oude boerderij. De eigenaren hebben de omliggende landbouwgrond verkocht en zijn met pensioen gegaan. Vanwege de leeftijd, maar ook hun financiële situatie, zijn ze niet in staat om de boerderij goed te onderhouden.
Omdat de boerderij in het buitengebied ligt, is het lastig om extra woningen toe te voegen. De voorstellen dienen namelijk binnen de (woon)visies van de gemeente en provincie te passen.
Een eerste analyse leert ons dat, vanwege het forse achterstallig onderhoud, het niet rendabel is om enkel woningen in de boerderij te realiseren. Daarom kijken we ook naar de mogelijkheden op het erf. Omdat het erf vrij groot is, zien we mogelijkheden om hier enkele woningen toe te voegen.
Zodra we de eerste plannen hebben getekend gaan we in gesprek met de gemeente en provincie. Afhankelijk van hun standpunten bepalen we wat de volgende stappen kunnen worden.
stappenplan
Stap 1 uw boerderij de situatie
- Ben jij boerderijeigenaar?
- Heb je een boerderij zonder helder toekomstperspectief, op een erf in Noord-Nederland?
- en heb je de behoefte om het nieuw leven in te blazen?
- Wil je meer uit de boerderij en het erf halen?
- De ruimte bieden voor activiteiten in je dorp?
- en met ons en het dorp een geschikte nieuwe functie vinden?
Ga dan naar stap 2
Jouw boerderij ligt bij voorkeur in het Noorden.
Niet alleen boerderijen in redelijke, maar ook in slechte staat,
vinden we de moeite waard om te bekijken.
Stap 2 QuickScan
Locatieanalyse
Wensen Om de wensen van de eigenaar helder te krijgen, brengen we een bezoek aan de boerderij.
Technische kwaliteiten ruimtelijke kwaliteit Tevens doen we een bouwtechnische check, om in hoofdlijnen de fysieke staat van de boerderij in kaart te brengen.
Schetsontwerp (SO)
Eerste ideeën Na de analyse schetsen we enkele eerste ideeën voor een mogelijke invulling van het erf.
Wat komt er in de boerderij? In principe gaan we uit van wonen, maar afhankelijk van de uitkomsten van de analyse, kunnen ook andere functies voorstellen.
Haalbaarheid
Inschatting Aan de hand van de bouwtechnische controle, behoefteanalyse en schetsontwerp, maken we een inschatting van de financiële haalbaarheid.
Resultaat Een bidbook met plan voor vervolgstappen.
Ga naar stap 3 en verder
Stap 3 draagvlak creëren en voorlopig ontwerp (VO)
Draagvlak Nadat je de tijd hebt genomen om — met behulp van de geschetste ideeën — je wensen voor de boerderij helder te krijgen, willen we werken aan het creëren van draagvlak. We presenteren de eerste ideeën aan omwonenden, gemeente, provincie en geïnteresseerden. Samen met de analyse hopen we hiermee zo goed mogelijk te kunnen inschatten wat de behoeften uit de omgeving zijn. Het kan echter zijn dat een andere insteek passender is voor jouw boerderij. In overleg met jou en de gemeente/provincie kijken we naar de juiste methode.
Het ontwerp Met de opgehaalde input gaan we terug naar de tekentafel om de plannen, in overleg met jou, verder vorm te geven. Hieruit volgt het voorlopig ontwerp (VO). Het voorlopig ontwerp geeft in hoofdlijnen aan hoe het erf in de toekomst gebruikt zal gaan worden. We maken een ontwerp met daarop aangegeven waar woningen en/of andere functies komen. Denk bijvoorbeeld aan een ontmoetingsruimte, parkeerplaatsen of een moestuin. Voor eventuele nieuwe ingrepen maken we een apart ontwerp. De boerderij blijft centraal staan. De plannen worden besproken met de uiteindelijke gebruikers en voorgelegd aan de gemeente en/of provincie.
Financiering Ondertussen gaan we ook aan de slag om een passende financieringsmethode te vinden. Tevens zullen we in deze fase op zoek gaan naar mogelijke bewoners. Mocht u hier ideeën over hebben, dan zijn deze uiteraard welkom!
Stap 4 contractvorming en uitwerking
Contract Als de plannen in hoofdlijnen vast staan en de gemeente positief tegenover de plannen staat, wordt een contract met de uiteindelijke partijen getekend. Hierin wordt ieders rol en inbreng vastgelegd.
Uitwerking We werken het ontwerp uit tot definitief ontwerp (DO). Hierop wordt een kostencalculatie gemaakt. Na goedkeuring vanuit alle partijen wordt het plan verder uitgewerkt zodat de daadwerkelijke transformatie van de boerderij kan plaatsvinden.
Oplevering Na de bouw vindt de oplevering van de getransformeerde boerderij plaats. Wij hopen hiermee een nieuw en houdbaar toekomstperspectief aan de boerderij te hebben gegeven.
